Wprowadzona 20 lipca 2018 r. Ustawa: Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce popularnie zwana Ustawą 2.0 czy też Konstytucją dla Nauki wprowadza również regulacje dotyczące studiów doktoranckich – ich długości, charakterze, przyporządkowania dyscyplinowgo, organizacji oraz regulacji dla studentów takich studiów. Najważniejszą chyba zmianą w Ustawie dla nowych doktorantów jest powstanie szkół doktorskich, których zadaniem jest prowadzenie studiów doktoranckich.
Często młodzi ludzie planując swoją karierę po studiach magisterskich wybierają tzw. III stopień studiów i zadają sobie pytanie ile trwają studia doktoranckie oraz jaka jest ich organizacja. Odpowiedź na to pytanie jest złożona, gdyż zależy od tego, jaki student wybiera charakter badań. Ogólnie studia mogą trwać od 2 do 4 lat z możliwością przedłużenia o 2 lata. Należy też wziąć pod uwagę ewentualne urlopy macierzyńskie, zdrowotne i indywidualną sytuację studenta.
Szkoły Doktorskie w myśl Ustawy są przypisane do uczelni, a nie jak było do tej pory do podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni (co często było odpowiednikiem wydziału). Może bardziej istotną zmianą dla przyszłych studentów jest likwidacja podziału na studia stacjonarne i niestacjonarne, co wiąże się również z tym. że studia stają się bezpłatne, a każdy student/doktorant otrzymuje stypendium. W przypadku więc np. 4-letnich studiów doktoranckich młodzi ludzie mimo tego, że nie otrzymują statusu pracownika uczelni, otrzymują stypendium oraz opłacaną składkę zdrowotną, co w poprzednim trybie studiów doktoranckich dla wielu było barierą nie do przebycia i powodowało często rezygnację ze startu na studia doktoranckie.
Istnieje także możliwość odbywania doktoratu eksternistycznie, wtedy jednak przewód doktorski jest przeprowadzany poza szkołą doktorską, a osoba chcąca uzyskać stopień doktora nie posiada statusu doktoranta oraz samodzielnie ponosi opłaty wymagane ustawą, a związane z opłaceniem przeprowadzenia przewodu doktorskiego (koszty wynagrodzenia promotora, recenzentów, koszty administracyjne uczelni itd). W tym przypadku nie można też mówić o studiach doktoranckich, gdyż prawo do statusu studenta mają tylko uczestnicy szkół doktorskich i mimo, że osoby chcące uzyskać tytuł eksternistycznie muszą wypełnić wszystkie warunki dotyczące doktoratu a obowiązujące uczestników szkól doktorskich, nie jest wyznaczony konkretny przedział czasowy do odbycia takiej procedury.
Osoby chcące być uczestnikami studiów doktoranckich w ramach szkół doktorskich muszą zwrócić uwagę prócz na to, ile trwają studia doktoranckie również na dyscyplinę w jakiej kształci dana szkoła doktorska. Szczególnie jest to ważne w przypadku sprofilowanych prywatnych szkół wyższych, które w różnych miastach mogą mieć dostępne dla studentów kształcenie w różnych szkołach doktorskich, bo często kształcą studentów tylko w kilku dyscyplinach. Ten problem znika przy dużych uczelniach państwowych, które prowadzą kształcenie w wielu dyscyplinach. Dyscyplina jest ważna dla doktoranta, dla jego ewentualnej dalszej kariery naukowej.
Studenci szkół doktorskich muszą też pamiętać o odbyciu praktyk zawodowych w wysokości 60 godzin rocznie (w przypadku starego trybu studiów doktoranckich było to 90 godzin), co też jest ważne w zależności od długości studiów doktoranckich, gdyż generuje odpowiednio, proporcjonalną do roku liczbę godzin odbytych praktyk.
W Ustawie 2.0 bardzo restrykcyjnie pochodzi się do ewentualnej możliwości przedłużenia studiów doktoranckich. Istnieje możliwość przedłużenia procedury uzyskania stopnia doktora o rok, jednak w przypadku, kiedy już jest otwarty przewód doktorski, a program studiów prowadzonych w szkole doktorskiej zrealizowany.
Ile trwają studia doktoranckie to pytanie, które zależy od organizacji szkoły doktorskiej działającej przy określonej uczelni, więc i planów badawczych kandydatów na studia. Należy zwrócić uwagę też, że Ustawą została zlikwidowała często możliwość przedłużania studiów doktoranckich o wiele lat.
